[vc_row][vc_column][vc_column_text]ساختار مو یا ساختمان مو یک سیستم پیچیده اما یکپارچه است که همانند سایر بخش‌های بدن اهمیت ویژه‌ای دارد اما مهم‌ترین ویژگی آن تاثیر بر چهره و زیبایی افراد است که امروزه بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.
اگر در برخی مواقع احساس می‌کنید موهای شما سرعت رشد کافی ندارد و با دچار ریزش شده است، آگاهی از ساختمان یا ساختار مو می‌تواند به سوالات شما در این‌باره پاسخ دهد و تاثیر زیادی بر سلامت موهایتان داشته باشد. به همین دلیل سعی کرده‌ایم در این مطلب، اطلاعات جامع و کاملی راجع به ساختار و ساختمان مو به شما عزیزان ارائه کنیم. با ما همراه باشید:
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- بخش‌های اصلی یک تار مو
- ساختمان تارهای مو را بشناسید
- اولین تارهای مو از چه زمانی رشد می‌کنند؟
- چرخه رشد و ریزش موها به چه صورت است؟
- چه تعداد ریزش مو در یک روز طبیعی است؟
- رنگ مو در کدام قسمت از ساختار مو مشخص می‌شود؟
- رابطه ضخامت مو و جنس موها
- متوسط قطر تارهای مو چقدر است؟
- میزان مواد و عناصر تشکیل‌دهنده مو
بخش‌های اصلی یک تار مو
مو به طور کلی مو به سه بخش تقسیم می‌شود:
ریشه مو
ریشه مو در قسمت داخلی پوست سر است و دارای عصب میباشد به طوری‌که اگر حشره ریزی در کف سر شما تکان بخورد شما متوجه خواهید شد. این قسمت از مو دارای سلول‌های زنده میباشد و رشد مو و ریزش مو به آن وابسته است.
ساقه مو
قسمتی از مو که از پوست خارج شده است را محور مو، ساقه مو یا شفت (hair shaft) می‌نامند. ساقه مو فاقد سلول‌های زنده و عصب میباشد، به همین دلیل زمانی که ما موهایمان را کوتاه می‌کنیم احساس درد نداریم. ساقه مو در درون خود دارای کراتین، ماده اتصال‌دهنده و آب میباشد که بر اثر رفتار نادرست با مو ممکن است دچار آسیب شود.
فولیکول مو
مسیر لوله مانندی که ریشه مو در آن رشد می‌کند، به نام فولیکول مو (follicle) شناخته می‌شود و در قسمت انتهایی فولیکول، پیاز مو وجود دارد. هر فولیکول مو حدودا 20 بار در طول عمر خود توانایی موسازی دارد. با افزایش سن تعداد فولیکول‌هایی که توانایی موسازی دارند کاهش می‌یابد اما به طور معمول بر روی پوست سر حدود صدهزار فولیکول مو وجود دارد.
ساختمان تارهای مو را بشناسید
لایه داخلی (مغز مو)
این لایه به مدولا یا مغز مو (medulla) شناخته می‌شود و فقط در موهای ضخیم (Terminal Hair) وجود دارد. موهای نازک و کرکی فاقد مدولا هستند. افرادی که ذاتا دارای موی بلوند یا نازک هستند نیز این لایه را در تارهای موی خود ندارند. این لایه نور را منعکس می‌کند و باعث می‌شود رنگ مو در زیر نور آفتاب نسبت به وقتی که فرد در سایه قرار گرفته است متفاوت باشد.
لایه میانی (کورتکس)
این لایه بخش اصلی مو را تشکیل می‌دهد که شامل سلول‌های مرده، زنجیره‌های کراتینی و رنگدانه‌ها است و به نام پوسته مو، قشر یا کورتکس (cortex) نیز شناخته می‌شود. این لایه که در سطح میانی مو قرار دارد علاوه بر تعیین استحکام، ضخامت، حالت کشسانی (انعطاف‌پذیری) و بافت مو، به دلیل وجود رنگدانه‌های ملانین، رنگ تارهای مو را نیز مشخص می‌کند. هرچه مقدار ملانین بیشتر باشد رنگ مو تیره‌تر خواهد شد.
لایه خارجی (کوتیکول)
این لایه ساختاری همانند فلس یا پولک‌های ماهی دارد و به نام لایه کوتیکول (cuticle) نیز شناخته می‌شود. در این ساختار، هر سلول قسمتی از سلول مجاور خود را نیز می‌پوشاند و به همین دلیل موها نفوذپذیر و قابل رنگ کردن هستند. انعطاف‌پذیری تارهای مو در هنگام پیچاندن نیز به دلیل همین ساختار فلسی مانند است.
نقش اصلی لایه کوتیکول حفظ رطوبت تارهای مو است و به صورت یک پوشش نازک و بی‌رنگ، از بخش‌های داخلی مو در مقابل عوامل مخرب محیطی محافظت می‌کند. اگر این لایه سالم باشد نور را به‌خوبی منعکس می‌کند و سبب درخشش مو می‌شود.
چنانچه کوتیکول دچار آسیب شود، لایه میانی یا کورتکس بدون محافظ باقی می‌ماند و در اثر از دست دادن رطوبت خود احتمال بروز عوارضی چون موخوره و گره‌خوردگی موها وجود دارد. همچنین تارهای مو کدر به نظر می‌رسند و به‌راحتی دچار الکتریسیته ساکن می‌شوند. عواملی مثل آلاینده‌ها، مواد شوینده شیمیایی، رنگ کردن و شانه زدن‌های مکرر و استفاده زیاد از وسایل حرارتی مثل سشوار و اتو مو می‌تواند به این لایه آسیب برساند.
اولین تارهای مو از چه زمانی رشد می‌کنند؟
اولین تارهای مو از دوران جنینی در فرد ظاهر می‌شود. در هفته یازدهم یا به عبارتی ماه سوم بارداری فولیکول‌های مو در جنین شکل گرفته و شروع به رشد می‌کنند و با ادامه روند رشد جنین، خط موهای موجود در آن شکل می‌گیرد به‌طوری‌که در هفته 22ام، مژه‌ها و ابروهای جنین کاملا مشخص خواهند شد.
چرخه رشد و ریزش موها به چه صورت است؟
به طور معمول موها بر روی سر یک دوره رشد تا استراحت را سپری می‌کنند و بعد از آن می‌ریزند و به جای آن‌ها موهای جدید رشد می‌کنند و به همین صورت چرخه ادامه پیدا می‌کند. برای چرخه یا سیکل رشد مو می‌توان 3 مرحله را در نظر گرفت:
مرحله رشد / آناژن (Anagen)
این دوره معمولا بین 2 تا 8 سال طول می‌کشد. هرچه دوران رشد مو طولانی‌تر باشد، مو بلندتر می‌شود. در افرادی که مو از حدی بلندتر نمی‌شود یا سرعت رشد موها کند است یا به دلیل کوتاه بودن دوره رشد موها در آنان است. در هر زمان 80 تا 87 درصد موها در این مرحله هستند.
مرحله انتقال یا توقف موقت / کاتاژن (Catagen)
دوره کوتاه 2-4 هفته‌ای کاتاژن، مرحله انتقال از مرحله 1 به مرحله 3 است. در طی این دوره رشد موها کند می‌شود و فولیکول مو به تدریج کوچک و چروک می‌شود. حدود یک درصد موها در این مرحله هستند.
مرحله استراحت / تلوژن (Telogen)
این دوره معمولا 3 تا 4 ماه طول می‌کشد و موها کاملا در حالت خواب هستند. یعنی رشد مو به طور کامل متوقف شده و موها از فولیکول مو جدا می‌شوند. 12 درصد موها در این مرحله هستند.
بعد از طی دوره استراحت موها شروع به ریزش می‌کند و موی جدید در کنار یا همان محل قبلی شروع به رشد کرده و سیکل رشد بعدی شروع می‌شود. در سیکل‌های طبیعی رشد مو، زمانی که موهای جدید شروع به رشد می‌کنند موهای قبلی ریزش پیدا می‌کنند.
طول دوره هر یک از مراحل چرخه عمر مو به ژن و سن افراد بستگی دارد و ممکن است با افزایش سن طول دوره رشد مو در افراد کاهش پیدا کند.
چه تعداد ریزش مو در یک روز طبیعی است؟
برخی از دلایل مهم ریزش مو در خانم‌ها و ریزش مو در آقایان با یکدیگر متفاوت است اما در چرخه رشد مو مردان و زنان تفاوتی وجود ندارد.
در چرخه رشد و ریزش طبیعی مو، به طور میانگین روزانه 50 تا 100 تارمو در مرحله تلوژن یا استراحت خود قرار دارند و دچار ریزش می‌شوند. به‌طور کلی در هر دوره، کمتر از 15% موها در مرحله استراحت هستند و بعد از گذشت 3 تا 4 ماه این موها می‌ریزند و موهای جدید رشد می‌کنند. در افرادی که با مشکل ریزش مو مواجه‌اند، تعداد ریزش تارهای مو بیشتر از حد متوسط است (بیش از 300 تار مو در روز) و سرعت رشد موهای جدید نیز بسیار کمتر از حد معمول است. شایع‌ترین علت ریزش موی سر در آقایان و خانم ها عوامل هورمونی، ژنتیکی یا آندروژنتیک (Androgenetic alopecia) است.
عمر هر تار مو چقدر است؟
عمر تارهای مو بستگی به محل رویش مو و سلامت مو دارد. به طور کلی موهای سر و ریش حدود دو تا شش سال عمر می‌کنند ولی مژه‌ها تنها بین 6 تا 8 هفته عمر دارند. البته این میزان ماندگاری مو در صورتی است که شما موهای سالمی داشته باشید؛ هنگامی که مو در معرض موخوره، وسایل حرارتی و فعالیت بیش‌از حد سبوم (چربی مو) قرار می‌گیرد مو دچار ریزش شده و عمر آن کوتاه می‌شود.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
